هنر ۱۴۰۱ در آینه مهر ؛
پنج چهره خبرساز تجسمی ۱۴۰۱
موزیک خوان: شرایط در سال 1401 به شکلی رقم خورد تا آنچنان که باید و شاید هنرهای تجسمی به دوران اوج خود بازنگردد اما با اینحال در گزارش زیر به چهره های هنری که در این سال ماندند و کار کردند، پرداختیم.
خبرگزاری مهر - گروه هنر- آزاده فضلی: در سالی که پشت سر گذاشتیم، علاوه بر حضور نامحسوس کرونا، شاهد اتفاقات و ناآرامی های اجتماعی نیز بودیم که سبب شد هنرمندان خصوصاً هنرمندان هنرهای تجسمی که به طور معمول با هر تنش و تحولی به گوشه نگارخانه های خود پناه می برند، بار دیگر در لاک خود فرو بروند.
اما این به آن معنا نیست که هنرمندان هنرهای تجسمی، اثری خلق نکردند چونکه قاطبه جامعه هنری نشان میدهد هنرمندی که اثری جدید خلق نکند یا در راه تولید و خلق پیش نرود، هنرمندی مؤثر نخواهد بود. بدین سبب خوش بین هستیم که هنرهای تجسمی در سال ۱۴۰۱، حرکتی رو به عقب نداشته است.
بر این اساس برخی هنرمندان و مدیرانی را که در این حوزه از تلاش فروگذار نکردند، بر می شمریم.
عبدالحمید قدیریان؛ چهره هنر انقلابی و مقابله با جنگ ترکیبی رژیم اشغال گر قدس
روز ۲۶ فروردین ماه ۱۴۰۱، عبدالحمید قدیریان هنرمند نقاش پیشکسوت به سبب واکنش سریع هنری نسبت به شهادت دختران افغانستانی مدرسه مکتب سید الشهدای کابل افغانستان و خلق تابلوی نقاشی با عنوان «دختران مکتب سیدالشهدا (ع)»، در مراسم پایانی هشتمین هفته هنر انقلاب اسلامی، به عنوان چهره برتر سال «هنر انقلاب ۱۴۰۰» معرفی و تجلیل شد.
وی در سالی که گذشت، سه مسئولیت اجرایی؛ اولی در چهاردهمین سوگواره هنر عاشورایی به عنوان دبیر بخش نقاشی، دومی عضویت در شورای ساماندهی آثار هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و سومی عضو هیأت انتخاب بخش مسابقه «اقلام تبلیغات سینما و آفرینش های هنری شهر» هشتمین جشنواره بین المللی فیلم شهر را عهده دار شد. این هنرمند در سال ۱۴۰۱ به عنوان یکی از هنرمندان نقاش که مقرر است طراحی دیوارنگاره های «سروقامتان تهران» را به سرانجام برسانند، معرفی گردید. قدیریان همین طور در سال ۱۴۰۱، نمایشگاه «آسمان حسین» شامل گزیده آثارش در نگارخانه رضوان مرکز آفرینش های هنری آستان قدس رضوی و نمایشگاه «نور هدی نور حسین (ع) است و بس» شامل آثار نقاشی و شش مجسمه برنزی عبدالحمید قدیریان در فرهنگسرای نیاوران برگزار کرد که توجه افراد بسیاری را به خود جلب کرد.
قدیریان در قالب یک نقاش پژوهشی، اکنون روی موضوع «نور الهی و جنگ ترکیبی» مشغول کار است، درباره ی این نمایشگاهش که حائز اهمیت بود، توضیح داد: در سال ۱۳۹۴، مجموعه «آسمان حسین» را با نگاهی به عاشورا از دیدگاه حضرت زینب (س) به نمایش گذاشتم تا نگاه مخاطبم را به آسمان جلب کنم. در سال ۱۳۹۸ نیز نمایشگاه «همپای نور» را داشتم که در آن هدفم توجه به نور آسمانی و الهی و همراهی با این نور بود. در این مجموعه، کاربرد نور الهی در روند گام دوم انقلاب اسلامی و نابودی اسرائیل تعریف می شود. جنگ با اسرائیل ابعاد مختلفی دارد، همانطور که می دانید الان نیز جنگی ترکیبی مقابل ما شروع شده است که هم جنگی مادی و هم غیرمادی است. در نمایشگاه جدیدم اهتمام کردم روی این پس از جنگ با اسرائیل تمرکز و توجهات را جلب کنم که با این اغتشاشات اخیر مصادف شد. اغتشاشات و رفتارهای اغتشاشگران تأثیر باورنکردنی این مساله را نشان میدهد و تابلوهای این نمایشگاه جدید نیز در امتداد تبیین این فضای متافیزیکی حاکم است که دشمنان به عنوان یک ابزار جنگی از آنها استفاده می نمایند.
از جمله چهره هایی که سال هاست نسبت به موضوع «نور الهی و جنگ ترکیبی» حساس است و روی آن کار می کند، عبدالحمید قدیریان است و نظرات جالب توجهی درباره ی این جنگ ارایه داده است و همیشه نیز اهتمام کرده در آثارش این مساله را به تصویر بکشد. سیدرضا میرکریمی نویسنده و کارگردان سینما نیز در بازدید از این نمایشگاه، بیان کرد که راه دشوار و به ظاهر بی اجر و مزدی که عبدالحمید قدیریان به تنهایی و بدون هیچ حمایتی از سال ها قبل شروع کرده، شنا کردن برخلاف جریان مسلط واق گرایی کور و سیاه اجتماعی است.
مسعود نجابتی؛ هنرمند ایرانی که برای صهیونیست ها خط و نشان کشید
مسعود نجابتی هنرمند طراح گرافیک و مدیر کانون «هنر شیعی» که در بزنگاه ها، برای خلق آثاری واکنش سریع و اثرگذار پیش قدم است، در آذرماه سال ۱۴۰۱ شعاری را خطاب به رژیم صهیونیستی روی دیوار مرزی سرزمین های اشغال شده توسط این رژیم، در قالب نقاشی خط نوشت؛ همچنان که آثار نجابتی اغلب با تکیه بر به کارگیری خوشنویسی و نوشتار فارسی همراه هستند و این شعار نیز از همین خاصیت ها برخوردارست.
این شعار که به زبان عربی نگاشته شده است، «سَنُصَلّی فی القدس؛ در قدس نماز خواهیم خواند» است و این هنرمند دلیل انتخاب آنرا اینطور ذکر کرده است: «این جمله را برای نوشتن انتخاب کردم چون هم وعده الهی است و هم وعده بنده ای الهی یعنی رهبرم آیت الله خامنه ای».
نجابتی علاوه بر کارهای اجرائی در زمینه مقاومت و واکنش سریع، بر طراحی گرافیک همچون طراحی پوستر، نشانه، کتاب و خصوصاً گرافیک نشر با تکیه بر روش تایپوگرافی متمرکز است. بعد از اتمام دوره کارشناسی ارشد گرافیک در دانشگاه هنر تهران و دوره ممتاز انجمن خوشنویسان، با ناشران مختلف به همکاری در حوزه گرافیک نشر پرداخت و در کنار آن به کارهای دیگر همچون کارهای گرافیک مذهبی و آئینی روی آورد. وی همین طور فونت «پرشیا» را طراحی نموده است. همین طور کتاب «خط در گرافیک» را برای وزارت آموزش وپرورش تألیف کرده است که توسط انتشارات مدرسه منتشر و بارها تجدید چاپ شده است.
حسن روح الامین؛ هنرمندی که نقش نور و آتش می زند
از دیگر هنرمندانی که نسبت به وقایع و اتفاقات اجتماعی حساسیت دارد و آثاری متناسب با حال و هوای اجتماعی و دینی و مذهبی خلق می کند، حسن روح الامین هنرمند نقاش است. خردادماه ۱۴۰۱، تازه ترین نقاشی حسن روح الامین هنرمند نقاش انقلابی و متعهد با عنوان «دعای باران» در جریان افتتاحیه بیستمین جشنواره بین المللی امام رضا (ع) با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی رونمایی گردید. روح الامین درباره ی این توضیح می دهد: برای امام رضا (ع) کار کردن متفاوت از همه ائمه اطهار (ع) است و رنگش فرق می کند. این مساله جز مباحثی است که هر کسی آنرا درک نمی کند و عقل های زمینی درک درستی از آن نخواهند داشت. این اصل اعتقاد است که امام معصوم حی و حاضر است و تمام نشده است و حس درونی من این است.
حسن روح الامین در برنامه ای تلویزیونی در پاسخ به این که او را هنرمند حکومتی معرفی می کنند، بیان کرد: منِ نقاش وقتی می خواهم کار کنم نیاز به سوژه دارم و هیچ سوژه ای به عقیده من بهتر از ائمه اطهار نیست؛ کدام انسان والاتر از علی (ع) و حسین (ع) و … هستند و برایم هم مهم نیست که کسی این آثار را خریداری نکند. مهم این است که یک هنرمند به خودش دروغ نگفته باشد و برای انجام کارش خلوص داشته باشد. من خودم می دانم قلمی که می زنم، برای چه هدفی می زنم و اصلاً قصد هم ندارم برای کسی توضیح دهم که چرا این نوع کار را انجام می دهم چون خودم می دانم چه کار می کنم. «هنر» در همه عرصه های بروزش، امانت الهی است و خیانت در امانت کردن، نیاز به پاسخگویی دارد. هنرمند جماعت باید به جامعه اش زندگی و آگاهی ببخشد و چراغی را برای جامعه روشن کند نه این که بنشیند عرق بخورد و غم و پکری اش را با جامعه به اشتراک بگذارد، نه این که قمار کند و ببازد و ناراحتی اش را به اشتراک بگذارد.
تیرماه ۱۴۰۱ نیز دیوارنگاره «بیعت غدیر» کاری از حسن روح الامین که مربوط به بیعت مردان و زنان با امیرالمومنین در روز غدیر است، بر دیوارهای باب قبله آستان مقدس علوی (در اندازه ۱۰ متر در ۲۰ متر) نصب گردید.
مردادماه در آستانه شروع ماه محرم نیز تازه ترین دیوارنگاره میدان ولیعصر (عج) برای ایام عزاداری سید و سالار شهیدان، حضرت اباعبدالله الحسین مقابل السلام با شعار «این آفتاب دین، مرا دریاب ارباب» با نقاشی حسن روح الامین با طرحی از حرّ و حضرت سیدالشهداء رونمایی گردید.
حسن روح الامین در پی حادثه تروریستی روز ۴ آبان ماه در حرم شاهچراغ، به فاصله یک روز، نقاشی ای با عنوان «از خون جوانان وطن لاله دمیده» خلق کرد. او همین طور در کارگاه نقاشی «قرمز پر رنگ» ک هبه عنوان یادمان شهدای حمله تروریستی برگزار شد، یک تابلوی نقاشی خلق و آنرا به حرم مطهر حضرت احمد بن موسی الکاظم (ع) تقدیم کرد.
در آستانه میلاد حضرت امیرالمومنین مقابل السلام و مبعث پیامبر (ص) نیز به ترتیب نقاشی جدید روح الامین با عنوان «اسدالله» و با طرحی از حضرت علی (ع) و به مناسبت عید مبعث با عنوان «نجات دختران» رونمایی گردید.
۸ اسفندماه نیز بعد از شهادت آتشنشان دلاور، حسن روح الامین تازه ترین نقاشی خودرا با عنوان «ققنوس» به روح بلند فرمانده شجاع شهید قریب رضا دارابی تقدیم کرد. قریب رضا دارابی رییس ایستگاه ۱۲۰ آتش نشانی تهران ۶ اسفندماه در حین عملیات اطفای حریق ساختمان ۱۵۳ خیابان بهار به سبب شدت جراحات ناشی از سقوط در چاهک آسانسور ساختمان به شهادت رسید.
روح الامین در ایام پایانی سال ۱۴۰۱ نیز یکی از تابلوهایش از تابلوهای مجموعه «عصیان» را به بالاترین قیمت پیشنهادی به نفع مردم زلزله زده خوی به حراج گذاشته بود که این اثر به قیمت ۱۲۰ میلیون تومان بفروش رسید.
حسن روح الامین در سال ۱۴۰۱ علاوه بر واکنش سریع بر وقایع، دو نمایشگاه در ایران و روسیه برگزار کرد. نمایشگاهِ مجموعه آثار حسن روح الامین با عنوان «نقش راستان» در کوشک باغ هنر در شهریورماه انجام شد و نمایشگاه آثار روح الامین بهمن ماه با عنوان «دل نگاره» و با موضوع زندگی دوده علیهم السلام در موزه هنرهای شرقی مسکو به مدت ۲ ماه برپا شد.
سیدمسعود شجاعی طباطبایی؛ آرزوی دیرینه ای که تحقق یافت
سیدمسعود شجاعی طباطبایی که سال هاست در عرصه کارتون و کاریکاتور کشور می درخشد و ارتباطات و تعاملات بسیاری نیز با هنرمندان جهانی برجسته عرصه کاریکاتور دارد، در سال ۱۴۰۱ به آرزوی دیرینه خود رسید. ماجرا از آنجا شروع شد که به بهانه کیوریتوری وی در پانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر با او به گفتگو نشستیم و متوجه شدیم که به اعتبار شجاعی طباطبایی، جمع کثیری از هنرمندان برجسته جهانی کاریکاتوریست، نزدیک به ۱۷۰۰ اثر از آثارشان را در اختیار بخش جنبی جشنواره «تجسمی فجر» با عنوان «لبخندآفرینان جهان» قرار داده اند. تجمیع این آثار بهانه ای شد که شجاعی طباطبایی با دریافت رزومه ای از این هنرمندان، همه این آثار را در قالب یک کتاب نفیس با عنوان «کتاب سال کارتون و کاریکاتور» به انتشار برساند و قسمتی از آثار نیز در بخش جنبی جشنواره تجسمی فجر به نمایش درآمدند.
شجاعی طباطبایی درباره ی این کتاب بیان کرد: نگاهم به سمت هنرمندان صاحب نام و پیشکسوت عرصه کارتون و کاریکاتور بود که سالیان سال است با آنها در ارتباط هستم. انتشار چنین کتابی با این حجم از آثار هنرمندان سرشناس کارتون و کاریکاتور جهانی و ایرانی، یکی از دغدغه ها و آرزوهای دیرینه من طی سالیان سال بود که در پانزدهمین جشنواره تجسمی فجر تحقق یافت و از این بابت بسیار خوشحالم و البته بعید هم می دانم در آینده اتفاقی نظیر این، بیفتد.
عبدالرضا سهرابی؛ مدیری که ایستادگی کرد
پیش بینی می شد سال ۱۴۰۱ با فروکش کردن و مهار کرونا، هنرهای تجسمی قدم های روشن تری بردارد اما نیمه دوم سال باتوجه به شرایطی که بر کشور حکمفرما شد، این آرزو محقق نشد و جامعه هنرهای تجسمی نیز همچون دیگر عرصه ها، به صورتی به خواب رفتند. در این میان اما افرادی بودند که این شرایط را برنتافتند و بر برگزاری رویدادهای هنرهای تجسمی که تنها مأمن هنرمندان جوان برای بروز هنرشان است، اصرار داشتند. عبدالرضا سهرابی مدیرکل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این حوزه وارد شد و نگذاشت با اهمیت ترین جشنواره تجسمی در کشور یعنی «جشنواره هنرهای تجسمی فجر» به تعطیلی برسد. او همین طور در جریان تعطیلی نگارخانه ها وارد عمل شد و همین مورد سبب شد که بیشتر نگارخانه ها به روال قبلی خود بازگردند.
بر خلاف آنچه که توسط برخی رسانه ها در خصوص تعطیلی نگارخانه ها توسط مرکز هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح شده بود، پیگیری های خبرنگار مهر نشان داد که نه فقط اینطور نبوده بلکه درخواست هایی از طرف نگارخانه ها برای برگزاری نمایشگاه به مرکز هنرهای تجسمی ارائه شده است و اتفاقاً نمایشگاه برگزار شده در گالری «اُ» به سبب رفتار ناهنجار عده ای که در ورودی نگارخانه را با رنگ قرمز کرده و جملاتی را روی در و دیوار این نگارخانه نوشته بودند، تعطیل شد! در گفتگوی انجام شده با تعدادی از نگارخانه داران که مایل نبودند نامی از آنها به میان آید، بر این مساله تاکید شد که در وضعیت ناامنی نگارخانه ها، ترجیح می دهند درهای نگارخانه هایشان بسته بماند یا کارهایشان را پشت درهای بسته انجام دهند. از طرفی نیز، مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی در مدتی که به این سمت منصوب شده، با هدف رفع مشکلات و موانع موجود در راه بازگشایی نگارخانه ها، ۳ جلسه مجزا و مبسوط با انجمن نگارخانه داران برگزار کرده است. افزون بر این، برای رفع موانع و مشکلات موجود در راه فعالیت مجدد نگارخانه ها، مرکز هنرهای تجسمی با قریب به ۳۵ مدیر نگارخانه بصورت مجزا رایزنی و تشریک مساعی انجام داده و دراین زمینه توفیقاتی نیز حاصل شده است اما بمنظور دامن نزدن به فشارها و هجمه هایی که در وضعیت فعلی گریبان فعالان عرصه فرهنگ و هنر خصوصاً نگارخانه داران را گرفته و عدم فعالیت در فضای فعلی را به آنها تحمیل ساخته است، سیاست رسانه ای مرکز هنرهای تجسمی در برگزاری جلسات و مذاکرات خود با مدیران نگارخانه ها مبتنی بر سکوت خبری بوده تا حتی الامکان از تحمیل فشار و چالش تازه به نگارخانه ها در فضای مجازی و رسانه های اجتماعی جلوگیری شود.
سهرابی در گفتگویی که با خبرگزاری مهر داشت، در این مورد بیان کرد: مرکز هنرهای تجسمی به هیچ وجه با تعطیلی نگارخانه ها موافق نبوده و نیست، چونکه نگارخانه های سراسر کشور را تنها بستر دائمی اقتصاد هنر و عرضه هنرهای تجسمی می داند. ضمن آنکه ما در هر شرایطی مخالف تعطیلی نگارخانه ها هستیم، به همان میزان هم تلاش می نماییم تا فضای مناسبی را برای فعالیت آنها مهیا نماییم.
مدیرکل هنرهای تجسمی همین طور علاوه بر تعطیل نکردن جشنواره هنرهای تجسمی فجر که گام پانزدهم خودرا تجربه می کرد، جایزه ای را برای رونق بیشتر این رویداد در نظر گرفت و از اهدای جایزه ویژه «جهاد تبیین» در آئین اختتامیه پانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر آگاهی داد.
وی که مخالف سرسخت تعطیلی دوسالانه های هنری نیز بود و برگزاری آنها را وظیفه خود قلمداد می کند، در مراسم افتتاحیه یازدهمین دوسالانه نگارگری ایران، بیان کرد: دوسالانه ها با همه رویدادهای هنرهای تجسمی متفاوت هستند؛ در حقیقت دوسالانه ها عرض اندام تخصصی هنرمندان آن رشته ها هستند و اگر من مدیر بخواهم کاری برای هنرهای تجسمی کنم تا همگان از آن بهره کافی ببرند، خروجی این مهم در دوسالانه خلاصه می شود. نکته مهم این است که خروجی دوسالانه های هنری بعدها می تواند در جشنواره های بین المللی تسری پیدا کند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب