بهروز الوندی پور از نواختن سنتور تا نی
به گزارش موزیك خوان استاد بهروز الوندی پور، نوازنده برجسته نی و مدرّس این ساز از نسل هنرمندانی است كه هنر را نه برای كسب شهرت كه از برای عشق پی گرفته اند. او كه در كودكی سنتور می نواخته، با شنیدن صدای نی استاد كسایی سنتور را كنار می گذارد و دلبسته نی می شود.
اهل موسیقی هم نظرند بر اینکه سازِ رو به فراموشی رفته «نی» را در روزگار معاصر، استاد حسن کسایی زنده کرد. مردی که سال ها کوشید تا این نیِ خشکِ تَر نَوا را که در بین سازهای موسیقایی نزدیک ترین ارتباط را با نفسِ نوازنده دارد، طوری از دل بنوازد که بر دل همگان بنشیند و علاقه مندان و شیفتگانی بیابد تا نواختنش را بیاموزند و نی نوازی پیشه کنند و از این راه، نی، حتی بعد از کساییِ بزرگ هم زنده بماند و نفس بکشد؛ و امروز استاد کسایی نیست، اما نی زنده است و نفس می کشد.
روان شاد استاد حسن کسایی شاگردانی را برای نی تربیت کرده است که همان شاگردان، امروز استادانِ نی نواز ایران به شمار می آیند. استاد محمد موسوی، استاد بهزاد فروهری، استاد حسین عمومی و استاد بهروز الوندی پور همچون شاگردان نامدار استاد کسایی در نوازندگی نی به شمار می آیند و امروز، نهم خرداد ماه، زادروز تولد یکی از همین بزرگان، یعنی استاد بهروز الوندی پور است.
از سنتور تا نی
استاد بهروز الوندی پور، نوازنده برجسته نی و مدرّس این ساز، از نسل هنرمندانی است که هنر را نه برای کسب شهرت، که از برای عشق پی گرفته اند. وی در نهم خرداد ۱۳۳۷ در تهران متولد شده است. پدر و برادر بزرگ ترش هر ۲ نوازنده سنتور بودند و او که از کودکی ساز را پیش روی خود می دید و نوای سنتور را در گوش داشت، در هشت سالگی به نوازندگی سنتور روی آورد و سالی را در فراگیری و مشقِ نواختنِ این ساز به سر برد تا اینکه صدای نی استاد کسایی را می شنود. شنیدنِ نوای نی کسایی همان و رها کردن سنتور و دلبستگیِ بهروزِ نوجوان به نی هم همان.
استاد الوندی پور البته چون دسترسی به استاد نداشت، ابتدا زیر نظر برادر کار خود را آغاز می کند. وی در گفت وگویی در اینباره گفته است: «به دلیل دسترس نداشتن به استاد، این ساز (نی) را با هدایت و راهنمایی هوشیارانه برادر بزرگتر، در مدت کوتاهی به صدا درآوردم. در ابتدا بعضی از نغمه های آوازی و گوشه های ردیف را از راه شنیدن ساز برادرم آموختم و به علت تفاوت اساسی در تکنیک اجرایی دو سازِ سنتور و نی؛ و نزدیکی ساز نی به آواز، ناخودآگاه توجهم به خوانندگان آن دوره و نی استاد حسن کسایی و استاد حسن ناهید و آثار موسیقی سنتی موجود در خانواده، معطوف شد که همین بضاعتِ اندک، زمینه ساز پیگیری مراحل اولیه نظریه موسیقی و ورود به کانون پرورش فکری در سال ۱۳۴۹ شد». [۱]
الوندی پور بعد از ورود به کانون، اصول نظریه موسیقی را زیر نظر فرّخ مظهری، از نوازندگان تار، فرامی گیرد. الوندی پور در همان ایامِ حضور در کانون، با حمایت استاد شاپور رحیمی (نوازنده بربط و مدرّس آواز) و هم اسماعیل الوندی پور، برای اولین بار در چارچوب گروه بزرگسالانِ کانون به اجرای برنامه می پردازد و بعد از آن هم در سال ۱۳۵۴ در کنسرتِ گروه بزرگی به سرپرستی فرّخ مظهری نی نوازی می کند.
پس از همه این تلاش ها، بهروز الوندی پور جوان، عاقبت در سال های بعد از انقلاب موفق می شود، در محضر استاد کسایی حاضر شود و دقایق سبکِ نی نوازیِ او را فرابگیرد: «فراگیری و نواختن ردیف آوازی را از مرحوم استاد محمود کریمی و با شیوه نوازندگی استاد حسن کسایی شروع کردم. از سال ۱۳۶۴ هم از محضر استاد محمد موسوی در بداهه نوازی بهره های زیادی بردم و در همان سال از راه ایشان به محضر استاد حسن کسایی راه یافتم که همیشه خویش را مرهون مهربانی و میهمان نوازی استاد و خانواده محترمش می دانم. در این دوره، تعالیم خویش را برپایه ردیف های آوازی و شناخت سبک های مختلف در آواز، به خصوص آثار باقی مانده از دوره قاجار ادامه دادم». [۲]
کنسرت گروه سماع به خوانندگی رضا رضایی پایور
بهروز الوندی پور، عاشقانه به استاد کسایی و شیوه نی نوازی او علاقه مند بوده است. وی دیدگاه خویش درباره مرحوم استاد حسن کسایی را این گونه بیان کرده است: «حسن کسایی از زمان ثبت اولین آثار تا واپسین لحظات حیات پُربارش قریب هفتاد سال طی طریق نمود. ادبیات نی نوازی از او آغاز و با او معنا یافت. گویی هر بار به دنبال طرحی نو، به گذشته‌ی خودش هم رحمی نداشت. خلاقیت به دنبال خلاقیت، تا جایی که با «نی» گریست. استادِ چیره دستی که سبکش سهل و ممتنع است. سهل به خاطر مقبول افتادن خاص و عام؛ و ممتنع به جهت دشواری در عرضه محتوای معنوی برای هر نوازنده». [۳]
استاد الوندی پور قطعه ای را هم به یاد استاد کسایی در مایه چهارگاه با همراهی تنبک محمود رفیعیان اجرا کرده است. این قطعه در چارچوب آلبوم «وقتی نیستیم» انتشار یافته است؛ آلبومی که به مناسبت نودمین سال تولد مرحوم استاد حسن کسایی تولید شد.
سال ها خاطره سازی با گروه «سماع»
استاد محمدجواد ضرابیان، آهنگساز و نوازنده سنتور، در سال ۱۳۶۶ یکی از گروه های مهم و بی حاشیه موسیقی ایرانی را با نامِ «سماع» پایه گذاری می کند که نوازندگانی چون شهرام میرجلالی (تار)، فرامرز گرمرودی (بربط)، کامبیز گنجه ای (تنبک) و سینا جهان آبادی (کمانچه) از اعضای آن بوده اند. استاد بهروز الوندی پور هم یکی از اعضای قدیمی گروه سماع است.
این گروه آلبوم های پُرمخاطبی چون «ناز نگاه»، «زیباترین» و «عطر سوسن» (هر سه با صدای استاد علیرضا افتخاری)، «خرقه سوخته» و «حدیث عشق» (با صدای استاد رضا رضایی پایور)، «نسیم وصل»، «شوق دوست» و «با ستاره ها» (با صدای همایون شجریان) را تولید و منتشر نموده که استاد الوندی پور هم نوازندگی نی این آلبوم ها را برعهده داشته است.
گروه «سماع» که در سال های اواخر دهه شصت تا اواسط دهه هشتاد در موسیقی ایران حضوری فعال داشت، با مهاجرت محمدجواد ضرابیان، فعالیتش کمتر شد؛ اما با این وجود شعله وجودِ «سماع» هیچ وقت تا امروز خاموش نشده است. در سال ۱۳۹۷ با سفر استاد ضرابیان به ایران، بعضی از اعضای گروه سماع باردیگر کنار هم جمع شدند تا قطعه های آلبوم تازه ای را (با صدای اشکان کمانگری) در کنار هم بنوازند و ضبط کنند.
اعضای گروه سماع
پس از بازگشت سرپرست و آهنگساز گروه «سماع» و گرد هم آمدن باردیگر اعضای گروه، استاد الوندی پور هم در نشست رسانه ای این گروه شرکت کرد و در آنجا، اظهار داشت: اعضای گروه موسیقی سماع از سال ۶۶ کنار هم همکاری می کنند. استاد ضرابیان از همان ابتدای شکل گیری این گروه قطعاتی می ساختند که حرکتی رو به جلو در موسیقی محسوب می شد. هم اکنون تاثیر عملکرد این گروه را بر نسلی که آن زمان پانزده ساله بودند و وارد موسیقی شدند، حس می نماییم. گروه سماع در این سال ها بسیار پُرکار و در عین حال بی حاشیه بوده است. خوشبختانه تفکر اعضای گروه همواره به یکدیگر نزدیک بوده و مسائل مالی هیچگاه برایشان دغدغه نبوده است. ضرابیان برادر بزرگ تر و استاد ما هستند. وقتی آثار ایشان را اهل هنر و مردم می شنوند، متوجه می شوند که چرا ایشان اهل صحبت نیست. استاد ضرابیان نیازی به صحبت ندارد؛ ایشان انسانی عاشق هستند که به هنر و ایران عشق می ورزند.
روایت ردیف محمود کریمی با نی
در کنار نی نوازی در آلبوم ها و کنسرتهای گوناگون و هم سال ها تدریس موسیقی، یکی از مهم ترین فعالیتهای موسیقایی استاد بهروز الوندی پور بازمی گردد به اجرا و ضبط ردیف موسیقی ایران به روایت مرحوم استاد محمود کریمی. استاد الوندی پور از اواخر دهه هشتاد این مجموعه ردیف را با نی خویش اجرا کرد و در اوایل دهه نود آنرا با عنوان «ردیف موسیقی ایران» به همت حوزه هنری البرز در دسترس علاقه مندان قرار داد.
رضا مهدوی نوازنده سنتور و پژوهشگر نام آشنای موسیقی ایران که شکل گیری این مجموعه ردیف در زمان مدیریتِ وی در مرکز موسیقی حوزه هنری آغاز شد، در نشست رونمایی این مجموعه با اشاره به اینکه استاد الوندی پور در این مجموعه کاری کرده است کارستان، درباره این اثر چنین گفته است: «این آلبوم باید در دانشگاه های موسیقی تدریس گردد تا دانشجویان تفاوت سبک نی نوازی را بشناسند. ساز نی، معنوی ترین سازی است که بشر به خودش دیده است». [۴]
استاد الوندی پور درباره خصوصیت های مجموعه ردیفی که با نی خویش اجرا کرده است، در بروشور آلبوم این گونه توضیح داده است:
به یاری خداوند بزرگ بعد از ۲۴ سال تلاش و تدریس و کسب نتایج مثبت در ردیف آوازی و ارتقای نوازندگی برای هنرجویان ساز نی، این اثر به تمام شیفتگان و رهروان موسیقی ایرانی تقدیم می شود.
انتخاب ردیف استاد مرحوم محمود کریمی برای الگوی ردیف آوازی، برای این جانب از چندین جهت حائز اهمیت بوده، که فقط مختصراً به چند نمونه از آن اشاره می کنم:
۱. سال های سال (۱۳۵۶ تاکنون) این ردیف، یک مجموعه معتبر و مناسب برای ساز نی در دسترس بوده و آنرا بر روی این ساز پیاده نموده ام.
۲- این ردیف نه آن چنان کوتاه است که چیزی از آن باقی نمانده باشد و نه آن قدر طولانی که برای هنرجو ملال آور یا مشکل باشد.
۳- تکرارِ به جای بعضی از گوشه ها، از دستگاهی به دستگاه دیگر زمینه ساز شناخت کلیدهای ارتباط آنها با یکدیگر در مراحل مرکب خوانی یا مرکب نوازی است.
۴- تکرار مناسب گوشه ها با عنوان «نوعی دیگر»، الگویی است برای درک هنرجو در اجرای همان گوشه ها به شکل های دیگر و بسیار بجا یادآوری شده است.
و در آخر هنرجویان عزیز می توانند فارغ از هر گونه تعصب نابجا و به دور از یک سونگری، بسته به توان و ظرفیت خود از روایت های مختلف حداکثر استفاده را بنمایند و با ارتقای سطح آگاهی و ممارست در محتوا و افزودن تکنیک نوازندگی خود، همواره نوآوری و خلاقیت را سرلوحه کار خود قرار دهند.
استاد بهروز الوندی پور سال ها است که در شهرستان ری، به تربیت شاگردان مشغول می باشد و شیوه نواختن نی را به علاقه مندان این ساز آموزش می دهد. این استاد موسیقی ایران همینطور تابحال در کنسرتهای مختلفی با حضور خوانندگانی چون استادان مرحوم احمد ابراهیمی، رجبعلی امیری فلاح و رضا رضایی پایور و علی جهاندار نی نوازی کرده است.
ارجاع ها:
۱. گفت وگوی علی رسولی با استاد بهروز الوندی پور؛ منتشرشده در تارنمای فرمانداری ری؛ هشتم آبان ماه ۱۳۹۴.
۲. همان.
۳. از کتابچه همراه آلبوم موسیقایی «وقتی نیستیم» (به مناسبت نودمین سال تولد استاد حسن کسایی).
۴. «استاد نی: حسن کسایی و حسن ناهید الگوهای من بوده اند»؛ ایرنا؛ ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۵.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب