ایران صاحب آرشیو ملی هنر شد
به گزارش موزیک خوان کوروش کمالی سروستانی ضمن اشاره به نحوه شکل گیری «آرشیو ملّی هنر ایران»، درباره بخش های مختلف این مجموعه فرهنگی و هنری و همینطور بی نظیر بودن آن در سطح جهان می گوید.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی فارس و ایده پرداز طرح «آرشیو ملّی هنر ایران» در گفتگو با ایسنا، درباره ایده و نحوه شکل گیری این مجموعه اظهار نمود: طرح تأسیس «آرشیو ملّی هنر ایران» در سال ۱۳۹۴ حین مطالعه درباره آرشیوهای موجود کشور شکل گرفت و پروپوزال و طرحی در جهت آن نگاشته شد. باآنکه در ایران بخش های مختلف آرشیوی در کشور وجود دارد، اما تا پیش از طریق اندازی این مجموعه، هیچ آرشیوی وجود نداشت که روی تمام شاخه های هنری ایران فعالیت نموده باشد. البته در حوزه سینما، «فیلم خانه ملّی ایران» که یکی از بهترین مراکز جمع آوری فیلم است، مجموعه ای از فیلمهای خوب را جمع کرده، یا در موزه موسیقی کارهای ارزشمندی در زمینه جمع آوری موسیقی ایرانی شده است، اما جایی که همه هنرها در آن گردآوری شوند، وجود نداشت.
کمالی سروستانی در ادامه اضافه کرد: چیزی که ما به آن «آرشیو ملّی هنر ایران» می گوییم دربرگیرنده هفت هنر و شامل موسیقی (سنتی، مقامی، محلی، مذهبی و مدرن)، هنرهای نمایشی (تئاتر، تعزیه، نمایش های عروسکی، پایکوبی های محلی و سنتی، مراسم مختلف آئین های مذهبی و ملّی)، هنرهای تجسمی (نقاشی، خوش نویسی، مجسمه سازی، طراحی، عکاسی، قرآن نگاری و... )، هنرهای سنتی (خاتم کاری، شیشه گری، میناکاری، فرش، منبّت، قلم زنی، چوب بُری، چرم سازی، نجّاری، کاشی های هفت رنگ، معرّق و... )، ادبیات (شعر، داستان، نمایش نامه، فیلم نامه)، معماری (ایران باستان، دوره اسلامی و معاصر) و سینما (هنری و مستند) است. «آرشیو ملّی هنر ایران» به صورت دیجیتال در تمام این رشته ها به جمع آوری کلیه آثار دیداری، شنیداری، اسناد مکتوب، کتاب ها، نشریات، زندگی نامه ها، فیلمهای مستند، عکس هنرمندان، پوسترهای هنری و به هرآن چه به این هفت هنر مربوط باشد، می پردازد.
این پژوهشگر و استاد دانشگاه اظهار داشت: در روزگار ما با گسترش فناوری اطلاعات و ظهور جامعه اطلاعاتی، دیجیتال سازی آرشیوها دست یابی بهتر و سریع تر و آسان تر را فراهم آورده و استفاده از آنرا به یک لزوم تبدیل نموده است. بنابراین و با عنایت به اینکه کسی حتی توان و امکان جمع آوری فیزیکی کلیه آثار یکی از این حوزه ها را ندارد، دیجیتال سازی این امکان را به ما می دهد که همه اطلاعات در مورد این هنرها را جمع، طبقه بندی و لیست نویسی علمی نماییم تا علاقه مندان و پژوهشگران بتوانند به سادگی از آن استفاده کنند. همینطور برنامه ریزی هایی صورت گرفته تا سالانه برای هنرمندان عرصه های مختلف بتوان نشانِ «هنر ایران» را به هنرمندان برجسته و حامیان این مجموعه اهدا کرد. آخرین بخشی که همکاران آرشیو کوشش می کنند به آن دست یابند، ارتباط با موزه ها، گالری ها و کتابخانه های جهان و مجموعه داران ایرانی خارج از کشور، در جهت جمع آوری آثار هنری بیشتر است.
کمالی سروستانی در مورد طبقه بندی مخاطبان و چگونگی استقبال آنها از این آرشیو دیجیتال بیان نمود: آرشیو ملّی دیجیتال با این حجم گسترده ای که از هنر را پوشش می دهد، مخاطب همگانی دارد؛ کمتر کسی است که دغدغه ادبیات، معماری، سینما و هنرهای مختلف را نداشته باشد؛ پس مخاطب عام است. باآنکه برای متخصصان و پژوهشگران این عرصه کاربرد علمی تری دارد. برای مثال، در سینما از سال ۱۳۰۹ با ساخت فیلم «آبی و رابی» تابحال حدوداً چهارهزار فیلم توسط سینماگران ایرانی ساخته شده است. «آرشیو دیجیتال هنر ایران» تا به امروز و در گام اول، موفق به جمع آوری ۳۲۰۰ نسخه از این فیلمها شده است. در آرشیو این فیلمها، کلیه اطلاعاتی که مخاطب لازم است درباره فیلم بداند، مثل مشخصات کارگردان، فیلم نامه، بازیگر، آهنگساز، دکوپاژ، لوکیشن، طراحی لباس و کلیه عوامل گنجانده شده است. همین اتفاق درباره موسیقی شکل گرفته و در آرشیو ۶۰ هزار فایل موسیقی لیست و ذخیره شده است. همینطور نزدیک به ۱۲ هزار عنوان کتاب الکترونیکی درباره این هفت هنر (پیش بینی می شود بیشتر از صدهزار نسخه جمع آوری شود)، ۲۰ هزار فایل از آثار هنرمندان تئاتر، نمونه هایی از تعزیه های اجراشده، مکتب های خوش نویسی از نخستین دوره ها تا به امروز، آثاری از قرآن نگاران، نقاشان، مجسمه سازان و فایل هایی از فیلمهای مستند در دسترس علاقه مندان و مخاطبان عام و خاص قرار می گیرد.
او اضافه کرد: باآنکه این آرشیو فعلاً در ساختمان مرکز اسناد استان فارس شکل گرفته، اما امید می رود با تأمین اعتبار بتوان زمین مناسبی تهیه کرد و ساختمانی مجزا برای «آرشیو ملّی هنر ایران» ساخت. در طرح اصلی که سال ۹۴ عرضه شد، این آرشیو در ساختمانی هفت طبقه طراحی شده بود. طبق این طرح، بناست تا هر طبقه به مساحت هزار متر، به یک هنر اختصاص پیدا کند و به صورت دیجیتالی و بعضاً فیزیکی به معرض نمایش گذاشته شود. همینطور در کنار این هفت طبقه، سالن نمایش فیلم، تئاتر، موسیقی و گالری و نمایشگاه آثار هنری (تابلو نقاشی، نسخ خطی، صنایع دستی)، اتاق گفتگو و اتاق پژوهش تعبیه خواهد شد. این موزه شورایی به نام «شورای عالی آرشیو ملّی هنر ایران» خواهد داشت که اعضای آن از میان هنرمندان برجسته هنرهای هفت گانه ایران و دیگر شخصیت های حقیقی و حقوقی برگزیده می شوند. همکاران این آرشیو در این فرایند، به جمع آوری، طبقه بندی و لیست نگاری کلیه آثار هفت هنر می پردازند. طراحی نرم افزار و اپلیکیشن ویژه آرشیو به زبان های فارسی و انگلیسی هم بخشی از این روند است. ضبط و تدوین تاریخ شفاهی هنر ایران در گفتگو با هنرمندان و منتقدان از دیگر اقدامات این مجموعه است. همینطور تلاش می شود با تمام هنرمندان در تمامی حوزه ها گفت وگویی ضبط و نگهداری شود. تدوین دانش نامه، مقاله شناسی، کتاب شناسی هنر ایران و تأسیس کتابخانه تخصصی هم از دیگر اقداماتی است که در این آرشیو بر انجام آن اهتمام ورزیده خواهد شد. در آرشیو ملّی هنر ایران، بخش مجزایی به نام «مجموعه داران آثار» وجود دارد که امید می رود با رایزنی با صاحبان آثار، بتوان این مجموعه ها را با نام خود مجموعه داران به آن اضافه کرد.
مدیر سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران مرکز فارس درباره امکانات دسترسی مخاطبان و همینطور محدودیت ها، فیلترگذاری ها و خط قرمزها هم این طور توضیح داد: برای افتتاح این مجموعه هفت گامِ پنج ساله تعریف شده است که در گام اول تمام خدمات به صورت آفلاین و در محل آرشیو قابل عرضه هستند. علاقه مندان می توانند به آرشیو ملی هنر ایران، که در کتابخانه ملی فارس در شهر شیراز سامان یافته، رجوع کنند. اما در برنامه نهایی، این آرشیو تحت وب خواهد بود و در هر نقطه از جهان، در اختیار مخاطبان خواهد بود. طبیعتاً امکان بارگذاری آنلاین تمام آثار هنری برای این مجموعه فراهم نیست؛ این مساله علل مختلفی دارد، که یکی از مهم ترین آنها مدیریت حقوق دیجیتالی و قوانین مالکیت معنوی (کپی رایت) در قلمرو جهوری اسلامی ایران است. بعضی حقوق برای بارگذاری آنلاین بعضی از آثار محدودیت بوجود می آورد که البته عمده ای که ذیل این محدودیت قرار می گیرد در دسته سینما یا موسیقی است. طبق آخرین داده ها بیشتر از ۸۰ درصد از داشته های هفت هنر قابلیت استفاده عمومی و آنلاین خواهد داشت و ۲۰ درصد آن با عنایت به قوانین کشور، قوانین کپی رایت و قوانین حقوقی، به صورت آفلاین فقط در اختیار پژوهشگران عرصه هنر قرار خواهد گرفت.
وی همینطور درباره نمونه های خارجی این موزه دیجیتال اظهار داشت: باآنکه آرشیو آثار هنری در کشورهای دیگر، خصوصاً کشورهای پیشرفته غربی، بخصوص در عرصه سینما، موسیقی، نقاشی و تا حدودی معماری و مجسمه سازی بسیار است، اما مطالعات نشان می دهد آرشیو «هفت هنر» در هیچ کدام از کشورهای دنیا راه اندازی نشده است. برای مثال یکی از مهم ترین مراکز هنری انگلستان «آکادمی سلطنتی هنر» در سال ۱۷۶۸ بنیان نهاده شد اما تنها به حفظ آثار به طور عمده تجسمی می پردازد. یا «گالری ملّی هنر» در واشینگتن دی سی آمریکا هم بیشتر دربرگیرنده هنرهای تجسمی است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب