وحدت وكثرت خاصیت منحصربه فرد موسیقی نواحی ایران
به گزارش موزیك خوان عضو شورای علمی سیزدهمین جشنوارهی موسیقی نواحی ایران دربارهی تنوع دوبیتی خوانی در كشور و اسامی مختلف آن بین اقوام ایرانی اظهار داشت: نقطه به نقطهی ایران موسیقی های متنوعی دارد و این موجب ایجاد وحدت و كثرتی شایان توجه شده است.
به گزارش روابط عمومی انجمن موسیقی ایران: محمدعلی مرآتی، عضو شورای علمی سیزدهمین جشنوارهی موسیقی نواحی ایران، با اشاره به اینکه این جشنواره یکی از رویدادهای مهم موسیقی اقوام در ایران است، اظهار داشت: در کشور ما اقوام متنوعی وجود دارند که خصوصیتی به نام وحدت و کثرت ایجاد کرده است.
در واقع این هویت ایران است که توانسته اقوام را به وحدت زبانی برساند. به نظرم تنوع اقوام مسئلهی مهمی است. جشنوارهی موسیقی نواحی ایران به این کثرت و تنوع می پردازد. نقطه به نقطهی ایران موسیقی های متنوعی دارد.
وی به دوبیتی خوانی اشاره نمود و توضیح داد: موضوع جالبی است و می تواند پیوندی بین اقوام مختلف به وجود بیاورد. دوبیتی خوانی خصوصیات عجیبی دارد. در متن و کلام موسیقی اقوام از عروض برخوردار هستیم که از قرن هفتم شروع شده است. از قرن هفتم به قبل سیستم ها سیلابیک بوده اند. سیستم سیلابیک بخش عمده و گنجینهی موسیقی اقوام را دربرمی گیرد که به آن موسیقی های ترانه ای یا موسیقی های چهاربخشی می گویند.
عضو شورای علمی جشنواره موسیقی نواحی ایران عنوان کرد: جشنواره امسال می خواهد دوبیتی ها را باردیگر کشف و مفاهیم جدیدی را در آنها پیدا کند. در واقع می خواهد هم به تنوع و کثرت بپردازد و هم به موضوعی به نام دوبیتی خوانی.
آنلاین بودن جشنواره و مخاطب حداکثری
این هنرمند اضافه کرد: باتوجه به شرایط ویروس کرونا، جشنواره موسیقی نواحی پا پس نکشیده و می خواهد به حیات خود ادامه بدهد. یکی دیگر از نکات جالب این جشنواره آنلاین بودنش است. همهی مردم ایران و جهان می توانند اجراها راآنلاین ببینند. جشنواره در بخش دیگر تصمیم گرفته به مستندسازی بپردازد و از محل زندگی هنرمندان فیلم ضبط کند.
این هنرمند اضافه کرد: همیشه موسیقی خاصی که مربوط به مراسم خاصی بوده را به سالن های رسمی دعوت می کردیم تا اجرا کنند. شاید حس آنها کمی مصنوعی بود ولی با این مستندسازی ها اتفاق بهتری رقم خواهد خورد.
وی با اشاره به اینکه بطور قطع دنبال چهره هایی خواهند بود که تا حالا دیده نشده اند، اظهار داشت: میراثی که نسل به نسل حرکت می کند زمانی می تواند زنده باشد که به نسل جدیدتر انتقال داده شود. نگاه جشنواره موسیقی نواحی جوان گرایی و نخبه گرایی است ولی در فیلم های مستند حتما از پیشکسوتان هم استفاده می نماییم.
دوبیتی؛ نقطه تلاقی ادبیات و موسیقی اقوام
عضو شورای علمی جشنواره موسیقی نواحی ایران در ارتباط با تاریخچهی دوبیتی خوانی در ایران و کشورهای همسایه بیان کرد: دوبیتی، ساده ترین و بی پیرایه ترین فرم شعری موسیقایی است. دوبیتی را محل تلاقی موسیقی و شعر عامه در فرهنگ اقوام می بینم که به صورت رفتاری فرهنگی قومی مطرح است. این قالب شعری مرکب از چهار مصرع است که معمولاً قافیه در مصرع سوم اختیاری است. جالب است که اگر به پیشینهی دوبیتی برگردیم، در دورهی ساسانی هم اشعار عامه به «ترانک» مشهور بوده است. به زعم اغلب پژوهشگران، دوبیتی تکامل یافته و شاید عروضی شدهی ترانه های 12هزار هجایی قدیم است. سیستم دوبیتی بیشتر سیلابیک و هجایی است. همان هایی که در ایران قدیم به آن «فهلویات» می گفتند. در ادبیات ایران، فهله به مدلول وزن است.
ما ۳۰۲ گونه قالب شعری داریم که ۳۰ درصد آنها در چارچوب دوبیتی است. اگر تجسمی هم از مضمون دوبیتی داشته باشیم، معمولاً در مصرع اول و دوم این قالب شعری بحث اصلی را پیش می کشد و پند و اندرزها را می گوید و در مصرع سوم ذهن را آمادهی نتیجه گیری می کند. در مصرع آخر اوج بیان احساسات است. در چهار مصرع و در دو بیت، تمام آن موضوعی که سراینده می خواهد بگوید را دارد. در موسیقی اقوام، عموماً سرایندگان این دوبیتی های مردمان عادی هستند.
وی عنوان کرد: دوبیتی ها خصوصیتی دارند که به آن خصلت جمعی می گوییم. این خصلت جمعی در زندگی اجتماعی انسان ها موضوع مهمی است. معمولاً دوبیتی ها، اندیشهی شخص واحدی نیستند و سراینده های آنها معلوم نیست. ملودی هایی که به صورت ترانه های دوبیتی است، همین خصوصیات را دارند. از آنجاکه از درون قومی می آیند، دیدگاه آنها نیز جمعی است و می خواهند موضوعی را برای اجتماع بگویند. موضوعی که می گویند دقیقاً رفتارهای اجتماعی شان است. دوبیتی دور از ادبیات پیچیده و زینت هایی که در ادبیات کلاسیک وجود دارد، فرهنگ خوش ذوقی در گنجینه اش حفظ می نماید.
کارکرد اجتماعی دو بیتی ها
وی اضافه کرد: دوبیتی ها عموماً کارکرد اجتماعی دارند و می توانیم آنها را در حالت های مختلفی ببینیم. در خراسان بزرگ به دوبیتی ها، کله فریاد، ساربانی، انارکی، کوچه باغی، جمشیدی، سیامو و اشترخجو در آذربایجان، گرایلی یا تصنیف ترکی می گویند. در کرمان از عنوان های غریبی خوانی، سرآسیابی، شرمه و پری جان برای دوبیتی استفاده می نمایند. در مازندران کتولی، حقانی، کیجاجان، امیری، بیدخوانی و در جنوب ایران حاجیونی، فایزخوانی و هدی خوانی. در گیلان، هی یار هی یار، بندون بندونه و شرف شاهی داریم.
عضو شورای علمی جشنوارهی موسیقی نواحی ایران اظهار داشت: در لرستان به چل سرو و صیادی مشهور است. در افغانستان فلک خوانی داریم و هزارگی هم می گویند. در کشورهای فارسی زبان بلبل خوانی داریم. در کردستان بیت خوانی و در سمنان سرحمامی مشهور است و در سیستان و بلوچستان به سیتک مشهور است.
مرآتی اشاره کرد: عموماً اگر بخواهیم دوبیتی خوانی های ایران را دسته بندی نماییم، شاید بتوانیم آنها را در دسته هایی مثل عاشقانه و غنایی بگذاریم. مثلاً بیدگانی، پری جان، فایزخوانی، شرفشاهی، شروه و کتولی را می توانیم در وصف عشق و درد فراغ بگوییم. بعضی قالب ها مانند ترنگینه، انارکی، حاجیونی، غریبه خوانی هم در دوبیتی خوانی برای سوگ کاربرد دارند. اگر بخواهیم برای کار از دوبیتی خوانی مثال بزنیم، می توانیم به چوپانی، صیادی، ساربانی، اشترخجو و کردی خوانی اشاره نماییم. برخی از کاربردها می تواند دینی و آیینی باشد. دوبیتی با دسته بندی های اجتماعی بطور مستقیم دست و پنجه نرم می کند. اصلاً بعنوان رفتار درونی انسان در آن فرهنگ و جامعه عمل می کند. در این جشنواره می خواهیم از منظر دوبیتی خوانی حضور و درخشش اقوام ایرانی را ببینیم و لذت ببریم.
این دوره از جشنوارهی موسیقی نواحی ایران به دبیری احمد صدری با موضوع دوبیتی خوانی آبان ماه سال جاری در کرمان برگزار می گردد.
منبع: musicreader.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب