موج هنری طوفان الاقصی، معترض ترین جریان هنری تاریخ
موزیک خوان: موج هنری طوفان الاقصی را می توان معترض ترین جریان هنری تاریخ دانست. چیزی که ایران در ایجاد آن سهم بزرگی دارد.
موج هنری طوفان الاقصی را میتوان معترض ترین جریان هنری تاریخ دانست. چیزی که ایران در ایجاد آن سهم بزرگی داشت و امروز کمپین «همه باهم برای فلسطین» جلودار شده است. اما نبود ما در این کمپین یا دیگر واکنش های جمعی هنری، جای تعجب دارد!
جریانات هنری که پس از این حادثه تاریخی شکل گرفت، موجی را ایجاد کرد که تا پیش از آن وجود نداشته است. حدودا تمامی نظریه پردازان و متفکرین هنر یگانه رسالت هنر را تعالی بخشی و آنچیزی می دانند که انسان را «انسان» کرده است. باآنکه برخی دیدگاه ها حتی آثاری را هنر می نامد که حتی اصولاً قابلیت هنر بودن آن نیز تردید است-مانند آن چه مارسل دوشان نشان داد-، اما همان آثار نیز به خاطر متفاوت بودن و بازنمایی متفاوتی از امر واقع هنر نامیده شده است.
اما در بین همه این انگاره ها باز هنر اعتراض و آزادی خواهی به علت توجه به «ضروری ترین» عنصر هویتی انسان، یعنی آزادی جایی بالاتر و مهم تر از دیگر کارکردها و رویکرد های هنری دارد. به تعبیر دیگر هنرمندان و مخاطبین آثار هنری، با نگاهی حیثیتی و دغدغه مند به آنان می نگرند. همانطور که بالاتر از صدسال است "بی نوایان" یا "کلبه عمو تام" چنین بازخوردهایی را پذیرفته است یا فیلم "رهایی از شاوشنگ" که سال ها است عنوان فیلم رتبه یک سایت پرمخاطب imdb را دارد.
هریت بیچر استو نویسنده رمان کلبه عمو تم
بله، در تاریخ قساوت ها و نابرابری های فراوانی روی داده و هنوز نیز درحال وقوع است، اما حدودا تمامی آنها دارای نشو و نمو در هنر است و هنرمندان هرکدام به صورتی سهم خویش را در نسبت با آن داشته اند. از جریانات تبعیض نژادی و آپارتاید گرفته تا ضدجنگ و مدافع حقوق بشر و حتی حقوق حیوانات. اما عجیب است که بالاتر از نیم قرن، فاجعه ای بزرگ به نام نسل کشی و آواره سازی فلسطین با حمایت ده ها کشور غربی رخ می دهد اما غیر از برخی هنرمندان کشورهایی چون ایران و برخی کشورهای آمریکای لاتین، باید گفت این واقعه در یک کلام، در سکوت و خفگی محض بسر می برده است. خاصه آنکه عامل اصلی در تمام این سال ها در کوشش برای مظلوم نمایی و فریب افکار عمومی جهان بوسیله آثار هنری نیز بوده است.
اما، پس از عملیات شجاعانه طوفان الاقصی و جنایاتی که رژیم صهیونیستی مرتکب شد، هنرمندان دغدغه مند جهان فارغ از هرگونه گرایش سیاسی و اعتقادی دست به خلق آثار هنری زدند که به مثابه یک موج بزرگ در تمام جهان شکل گرفت. البته این موج مشخصاً از جانب کشورهایی مانند ایران و برخی کشورهای منطقه ای شروع شد اما همزمان در کشورهای اروپائی و آمریکایی نیز نقطه های آغازینی شکل گرفت.
جریان هنری البته و طبیعتاً به خاطر اهمیت سرعت و انتقال پیام سریع در جهان، بیشتر در گونه های تجسمی و گرافیکی و یا محیطی و موسیقی دیده شدند و آثار سینمایی و نمایشی از نظر تعداد در مرحله بعد قرار دارد.
دیوارهایی که سخن گفتند
در اولین روزهای بعد از عملیات، میدان ولیعصر تهران به یکی از کانون های هنری مقاومت بدل شد. دیوارنگاره هایی با تصویر کودک فلسطینی، پرچم های شکسته ی رژیم صهیونیستی و آیات قرآنی، فضای شهری را به رسانه ای زنده تبدیل کردند. این آثار، با سودجستن از رنگ های تند و نمادهای آشنا، نه تنها پیام همبستگی را منتقل کردند بلکه مخاطب عمومی را درگیر تجربه ای بصری و احساسی ساختند.
هم زمان، هنرمندان تصویرگر چون حسن روح الامین و سیدمسعود شجاعی طباطبایی، تابلوهایی خلق کردند که با زبان نمادین و حماسی، پیوندی میان تاریخ مقاومت و لحظه ی معاصر برقرار می کردند.
اثر مسعود نجابتی
این آثار در نمایشگاه هایی با عنوان «با طوفان الاقصی تا روز آخر» به نمایش درآمدند و با استقبال گسترده ی مخاطبان مواجه گشتند.
اثر حسن روح الامین
نمایشگاهی نیز با تابلوها و چیدمان هایی در موزه هنر فلسطین برگزار شد که آثاری را از هنرمندان ایرانی و فلسطینی نمایش می داد که مورد توجه اصحاب رسانه قرار گرفت.
گرافیتی های جهانی، از لندن تا بوگوتا
در آن سوی مرزها، هنرمندان خیابانی در لندن، نیویورک، برلین و بوگوتا نیز به میدان آمدند. دیوارهای شهر با شعارهایی چون Free Palestine، تصویر کودک آواره، و نماد کلید بازگشت فلسطینیان، به رسانه هایی اعتراضی بدل شدند. این گرافیتی ها، با زبان بی واسطه و جهانی شان، توانستند مخاطبانی فراتر از مرزهای سیاسی را درگیر کنند.
دیوارنگاره ای در شهر بوگاتوی کلمبیا
کارلوس لطوف، کاریکاتوریست برزیلی، با انتشار آثار دیجیتال خود در شبکه های اجتماعی، یکی از پرنفوذترین صداهای هنری در سطح بین المللی شد. آثار او، با ترکیب نمادهای فلسطینی و استعاره های سیاسی، به سرعت در رسانه های جهانی بازنشر شدند.
اثر کارلوس لطوف /تئاترهایی که به خیابان آمدند
در ایران، گروههای نمایشی با اجراهای خیابانی در میدان های شهر، تجربه زیسته کودکان فلسطینی را بازآفرینی کردند. این اجراها، با زبان بدن و استعاره، مخاطب را به تأملی عمیق در رابطه با جنگ و آوارگی دعوت نمودند. در لندن و مادرید نیز گروههای تئاتری با اجراهای نمادین، روایت آوارگی و مقاومت را به صحنه آوردند؛ گاه در قالب مونولوگ های شاعرانه، گاه در قالب نمایش های تعاملی با مخاطب.
موسیقی، از سرود تا کنسرت
در مدارس ایران، سرودهایی با تمرکز بر فلسطین توسط گروههای کودک و نوجوان اجرا شد. این سرودها، با ریتم های حماسی و اشعار فارسی و عربی، به ابزاری برای همبستگی فرهنگی بدل شدند. در آمریکای لاتین، کنسرتهای اعتراضی با شعار «Palestina Libre» برگزار شد و رپرهای آمریکایی نیز با قطعات اعتراضی، صدای مخالفت با جنگ را بلند کردند.
کنسرت خیابانی در مکزیک در دفاع از غزه/رسانه های اجتماعی؛ بستر هنر دیجیتال
شبکه های اجتماعی، به صحنه اصلی بازنمایی هنر مقاومت تبدیل شدند. موشن گرافیک ها، پوسترهای دیجیتال، و کارتون های اعتراضی، ظرف چند ساعت بعد از عملیات منتشر و بازنشر شدند. هشتگ هایی چون #FreePalestine و #CeasefireNow، همراه با آثار هنری، به بستری برای همبستگی جهانی بدل شدند
اما آن چه که در گسترش و شکل گیری به این جریان هنری اهمیت داشت، جنبه اجتماعی و درگیری جمعی آنست. پرفورمنس ها و چیدمان های محیطی متحیرکننده ای که رهگذران را میخکوب می کرد در معابر عمومی و خیابان ها اشک های مردم را سرازیر می کرد و وجدان های خفته را بیدار. آگاهی عمومی و جمعی که ماحصل این آثار هنری شد، امروز در خیابان های اروپا و در تجمع های چندصد هزار نفری شهر های اروپائی دیده می شود.
هنر چیدمان خیابانی در برلین
هرچقد آثار هنری مدعی آگاهی و انسانیت جز خاک خوردن در موزه ها و آرشیوهای کلکسیونرها کار دیگری بلد نیستند و صرفا به کمک طرفدارانشان دم از حقوق بشر، عدالت و آزادی و این قبیل الفاظ دهان پرکن می زنند، کارهای هنری هنرمندان طوفان الاقصایی دو سال اخیر، میلیونها نفر به در خیابان ها کشاند و مسأله فلسطین را مسأله شماره یک تمام جهان کرد.
چیدمان «ده هزار جهان» برای کودکان غزه در موزه هنرهای معاصر
این موج هنری رفته رفته به حدی به یک لزوم بی بدیل در تاریخ فرهنگ و هنر تبدیل شد، که در نهایت یکی از موسیقی دان ها و آهنگ سازان مطرح بریتانیایی به نام برایان اینو دست به کار شد و با برگزاری کمپینی به نام "همه باهم برای فلسطین" all together for palestine هنرمندان و عموم مردم را به ورزشگاه ومبلی آرنا لندن دعوت کرد. در این تجمع چند هزارنفری چهره های مطرح هنری چون دمون آلبارن، جیمز بلیک، جیمی اکس اکس، کینگ کرول، سمفا، پالوما فیث، بستیل و گروه هات چیپ به روی صحنه رفتند و قطعاتی را در دفاع از فلسطین اجرا کردند. در کنار آنان، هنرمندان خاورمیانه ای همچون نای برغوثی، عدنان جبران و فرج سلیمان نیز حضور داشتند و به اجرا پرداختند.
چهره هایی چون گرین تیا پِنگ، کَت برنز، مِیبل، اوبونجیایار و ریچل چینوریری نیز همچون هنرمندانی بودند که در این کنسرت به اجرای زنده پرداختند. علاوه بر آنان، بنجامین کامبربچ، فلورنس پیو، ریچارد گیر، نیکولا کوگلن، ریز احمد ودیگر بازیگران نیز روی صحنه آمدند و در دفاع از غزه سخنرانی کردند.
نمایی از مراسم همه باهم برای فلسطین
از مسیحی تا مسلمان، از سینماگر تا آهنگساز و خواننده. از فعال رسانه ای تا کنش گر فضای مجازی و.... موجی که این رخداد و کمپین ایجاد کرد، موجب شد تا یک ویدیوی آن که چهره های متعدد در دفاع از غزه و محکومیت اسرائیل سخن می گویند تنها در صفحه این پویش در اینستاگرام، تا به امروز بالاتر از 44 میلیون بار دیده شود.
در همین حال سدشکنی این موج فقط در تولید آثار هنری و رویداد رسانه ای نیست، بلکه فضای جشنواره های سینمایی نیز متأثر از این فضا دیگر توان رویارویی با سانسورهای لابی های صهیونیستی در سینما را ندارد. دیگر حنای اسرائیلی ها در سینما و جشنواره های سینمایی آن رنگ سابق را ندارد و البته نه این که کاملا بدون کارکرد شده باشد برای اینکه نفود و قدرت آنها را نیز نباید دست کم گرفت. اما موفقیت فیلمی مانند "صدای هند رجب" در جشنواره فیلم ونیز و دگرگون شدن فضای جشنواره بسمت غزه منجر به ایجاد تغییری بی سابقه در یکی از جشنواره های معتبر اروپائی شد. حتی این موج مرکز و کانون نقطه مقابل خود یعنی اسرائیل را هم بی نصیب نگذاشت و یک فیلم فلسطینی و منتقد اسرائیل نماینده خود این رژیم برای اسکار شده است.
حالا از هر سوی، یک هنرمند آگاه و دارای وجدان یک کوفی فلسطینی بر سر کرده و یا بر دوش انداخته و درحال کنشگری هنرمندانه خود نسبت به غزه و فلسطین است.
اما یک سؤال مدام ذهن ما را درگیر می کند؛ این که چرا ایران که در مبارزه با اسرائیل سابقه طولانی دارد و حتی در همین چند ماه گذشته در مقابل تجاوز آشکار آن از خود دفاع کرد، در این هیاهوی هنری و فرهنگی جهان یکباره انقدر کم رنگ شد؟ باآنکه هنرمندان مختلف ما در روزهای جنگ 12 روزه با واکنش های به موقع خود در صفحات شخصی درخشیدند، اما امروز جز برخی شعرا و نقاشان اتفاق خاصی در حوزه هنری رخ نمی دهد. از طرفی، به صورت بسیار محسوسی جای خالی صدای هنرمندان ما در کنار صدای هنرمندان جهانی در این کمپین احساس می شود و باآنکه هنرمند کنشگری خویش را از مسیر آثار هنری اش به رخ می کشد اما فعالیتهای مدنی و جهانی خویش را صرفا نباید از مسیر کار هنری دنبال کند که آن نیز بسیار کمرنگ گشته است.
البته خبرهایی از برخی صنوف هنری به گوش رسیده که مقرر است تا ما نیز واکنش و موضعی در این خصوص داشته باشیم. حال این که همراهی با این کمپین است یا شکل دیگری هنوز معلوم نیست. اما آن چه که مشخص است این است که انتظار از صنوف و وزارت فرهنگ ما برای ایجاد رخدادی یا همراهی با هنرمندان جهانی در واکنش به نسل کشی مردم غزه، بسیار بالاتر از این بود.
منبع: تسنیم
خلاصه اینکه اگرچه برخی دیدگاه ها حتی آثاری را هنر می نامد که حتی اصولا قابلیت هنر بودن آن نیز تردید است-مانند آنچه مارسل دوشان نشان داد-، اما همان آثار نیز به خاطر متفاوت بودن و بازنمایی متفاوتی از امر واقع هنر نامیده شده است. از جریانات تبعیض نژادی و آپارتاید گرفته تا ضدجنگ و مدافع حقوق بشر و حتی حقوق حیوانات. حتی این موج مرکز و کانون نقطه مقابل خود یعنی اسرائیل را هم بی نصیب نگذاشت و یک فیلم فلسطینی و منتقد اسرائیل نماینده خود این رژیم برای اسکار شده است.
حالا از هر سوی، یک هنرمند آگاه و دارای وجدان یک کوفی فلسطینی بر سر کرده و یا بر دوش انداخته و در حال کنشگری هنرمندانه خود نسبت به غزه و فلسطین است.
منبع: musicreader.ir
این مطلب موزیک خوان را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب